Dialoogbijeenkomst: Horti Science

Op maandag 10 juni 2024 vond er een dialoogbijeenkomst plaats over de omgevingsvisie 2.0. Op deze pagina leest u het verslag van de bijeenkomst over het onderwerp: Horti Science.

Aanwezige gesprekspartners

Een oud tuinder, een consultant circulaire glastuinbouw, twee MBO-docenten in de groene sector, een vertegenwoordiger van natuurorganisatie Rotta, een zelfstandige die opdrachten uitvoert voor Greenport West-Holland en vijf medewerkers van de gemeente, waaronder de notulist.

Quotes

• “Het kidzfestival is een erg goed voorbeeld hoe ondernemers, kennisinstellingen en inwoners worden samengebracht door de gemeente.”
• “We willen niet voor de hele wereld gezond voedsel produceren, maar kennis ontwikkelen, implementeren, demonstreren (en daarmee ook leveren) zodat heel de wereld gezond voedsel kan produceren.”
• “De totaalsom van het ‘teeltareaal’ is niet langer leidend, maar het innovatieve karakter en de toekomstbestendigheid staan voorop. Wel moet er onderzocht worden hoe we met eventueel ‘verloren areaal’ omgaan als gemeente.”

*Areaal betekent (landbouw)(kas)oppervlakte.

Eerste gespreksronde

Introductie

Het doel van de avond is de dialoog aangaan met elkaar over omgevingsvisie 2.0 van de gemeente Lansingerland, specifiek binnen het thema Horti Science. Internationaal staat onze gemeente bekend om haar innovatieve glastuinbouwsector, mede door de aanwezigheid van kennisinstellingen als de Wageningen Universiteit & Research en Delphy gevestigd op het Horti Science Park. Ook zijn er een aantal wereldmarktleiders in de glastuinbouwsector gevestigd in Lansingerland zoals; Koppert, Anthura, Bunnik Plants en Bayer. De kennisinstellingen en de wereldleiders in combinatie met het innovatieve karakter van alle tuinders vormt een bloeiend ecosysteem.

Vandaar dat de gemeente de glastuinbouwsector ondersteunt door doelen te stellen in de ‘Horti Science visie’ die bijdragen aan het stimuleren van de sector. Dit gebeurt aan de hand van 6 bouwstenen waarvoor de gemeente € 3,6 miljoen euro beschikbaar heeft gesteld (gemeenteraadbesluit van 2022):

• Duurzame glastuinbouw
• Innovatief ecosysteem
• Positionering Home of Horti Science
• Vitale samenleving
• Vitale arbeidsmarkt
• Horti Science verweven in gebiedsontwikkeling

Vrije dialoog

De gemeente heeft financiële middelen beschikbaar gesteld voor de doorontwikkeling van de glastuinbouwsector. Deze worden onder andere besteed aan het organiseren van events, de ontwikkeling van het HortiScience Innovation Center, het subsidiëren van initiatieven en het bevorderen van de energietransitie. Dit zijn allemaal acties die doorgezet gaan worden naar de omgevingsvisie 2.0.

De discussie ontstaat hoe de aanwezige groene mbo-scholen en het middelbaar onderwijs verder naar de aanwezige glastuinbouwsector kunnen groeien. Hiervoor wordt geopperd om nauwer samen te werken bij het organiseren van events en het gezamenlijk uitvoeren van acties.

Dit valt samen met de wens van de gemeente om kennis naar de sector toe te trekken. Zo dragen we bij aan het veiligstellen van de volgende generatie van innovatieve tuinders. Dit omdat de arbeidsmarkt in de sector momenteel onder druk staat.

De vraag komt op waarom de gemeente investeert in de ontwikkeling van het Horti Science Park, als ook andere campussen zich richten op de glastuinbouw. De aanwezigen zien het belang om goed met deze andere campussen te blijven samenwerken, zodat de ontwikkelingen elkaar blijven ondersteunen en er gezamenlijk aan doelstellingen gewerkt kan worden.

Wat is ruimtelijk bezien uw ideaalbeeld voor de glastuinbouwsector in Lansingerland in 2030?

Op basis van de introductie en een korte dialoog is door de gesprekspartners het volgende toekomstbeeld omschreven:

• De glastuinbouwsector blijft innoveren en beweegt steeds meer richting een kennissector en ontwikkelt nieuwe verdienmodellen die passen bij nieuwe kennisintensieve teelten als vanille, maar zeker ook met duurzame en circulaire verdienmodellen.
• Er is voor een groot deel van alle werknemers in de sector kwalitatieve huisvesting beschikbaar.
• Het watersysteem is circulair, mede door eigen opvang van regenwater en het uitbreiden van de inzet van biologische gewasbeschermingsmiddelen.
• De glastuinbouwsector produceert groentes, bloemen en planten met weinig impact op het milieu en het water, gebruikt zo min mogelijk energie en zet stappen op weg naar een fossielvrije sector in 2040 .
• De ‘kritische massa’ bestaande uit de ruim 350 glastuinbouwbedrijven in de gemeente blijft aanwezig om een goede afzet en doorontwikkeling van de kennis te garanderen.
• De leefbaarheid van de glastuinbouwgebieden is vergroot door onder andere recreatie, natuur (vergroening) en de ‘wegkraampjes’.
• Het imago van de glastuinbouwsector is verbeterd door de inzet op innovatie en duurzaamheid zoals: biologische bestrijding, het verbeteren van de biodiversiteit, duurzaam energiegebruik te koppelen met de gebouwde omgeving. Ook het aan het licht brengen van het innovatieve karakter van de ‘kleine tuinder’ draagt hieraan bij.
• De energielevering, die momenteel +- 10% van het totale verbruik van Nederland bedraagt, wordt verder uitgebreid op een duurzame manier. Ook als dit een grote ruimteclaim vraagt; zo blijft het cluster toekomstbestendig.
• Er wordt daadkrachtig gehandhaafd op ondermijnende activiteiten die niet thuishoren in het glastuinbouwgebied.
• Er wordt actief beleid gevoerd op het optimaliseren  / verbeteren van de maatschappelijke en sociale waarde van de glastuinbouw voor de lokale samenleving. Al jarenlang leegstaande kassen of kassen die al jarenlang geen tuinbouwfunctie vervullen, zullen worden gesaneerd. Lichtemissie wordt zo veel mogelijk steeds verder beperkt. Door robotisering wordt de noodzaak tot de  inzet van arbeidsmigranten geleidelijk gereduceerd met positieve effecten op huisvestingsvraagstukken.

Welke rol vindt u dat de gemeente heeft ten aanzien van de Horti Science sector?

De gemeente handelt als aanjager, bemiddelaar en verbinder en blijft initiatieven faciliteren die bijdragen aan de doorontwikkeling van de glastuinbouwsector. De gemeente houdt daartoe verbinding met (de doelen en strategieën van) Glastuinbouw Nederland.

Het ecosysteem is grotendeels al aanwezig en hoeft niet van de grond opgebouwd te worden. Het verbinden van de verschillende lokale glastuinbouwondernemingen is de voornaamste rol die voor de gemeente wordt gezien. Hier speelt de ontwikkeling van het HortiScience Innovation Center een grote rol in. Ook het aantrekken van het juiste jonge talent, op alle opleidingsniveaus en deze verbinden met lokale bedrijven, zou een mogelijkheid kunnen zijn.

Hoe weegt u de belangen tussen het behouden van ruimte voor traditionele teelt en innovatieve glastuinbouw?

Het wordt als wenselijk gezien dat de gemeente randvoorwaarden stelt voor de vestiging van nieuwe glastuinbouwbedrijven. Deze zouden in moeten gaan op innovatiekracht en een duurzame, toekomstbestendige teelt. De schaarse ruimte die beschikbaar is binnen de glastuinbouwgebieden moet benut worden voor toekomstbestendige en dus duurzame en innovatieve glastuinbouwbedrijven.

De totaalsom van het ‘teeltareaal’ is niet langer leidend, maar het (innovatieve) duurzame karakter en de toekomstbestendigheid staan voorop. Wel moet er onderzocht worden hoe we met eventueel ‘verloren areaal’ omgaan als gemeente.

Tweede gespreksronde

De tweede gespreksronde gaat over hoe we binnen het thema Horti Science omgaan met de boodschappen van de andere 5 thema’s; Kwaliteit van de leefomgeving, Wonen, Mobiliteit, Economie en Energietransitie. Om zo gezamenlijk met alle 6 thema’s te werken aan de doelen van de gemeente.

Kwaliteit van de leefomgeving

We streven naar meer biodiversiteit in de glastuinbouwgebieden, maar blijven altijd overleggen met de tuinders hoe dit aan te pakken. Zo verbeteren we leefbaarheid en de totale groenstructuur, door verbinder te zijn van de grotere groenvoorzieningen. Zo kunnen de inwoners zich ook in de glastuinbouwgebieden verplaatsen door het groen en trekken we natuurlijke bestrijders aan van plagen. Wel moet bij het aanleggen van nieuwe groenstroken rekening gehouden worden met veiligheid en functionaliteit van de bestaande structuur.

We gaan als sector zorgvuldig met de watervoorraad om en leveren een positieve bijdrage aan de balans in het grond- en oppervlaktewater. Ook zetten we verder in op het gebruik van biologische gewasbeschermingsmiddelen. We beperken de lichtvervuiling door steeds meer lichtschermen te plaatsen in de kassen.

Wonen

We verkennen hoe we nieuwe kassen circulair en natuurinclusief kunnen bouwen, ook letten we hierbij op de leefbaarheid van de omgeving.

De glastuinbouw heeft behoefte aan woongelegenheid voor haar medewerkers. Ook arbeidsmigranten worden voorzien van een kwalitatieve woonplek, zodat zij kunnen wonen in de nabijheid van de werkplek.

Het is goed mogelijk dat er op termijn minder vraag is naar arbeidsmigranten, door de opkomst van robotisering. Dit zorgt mogelijk ook voor een lagere vraag naar huisvesting voor arbeidsmigranten. Maar in het algemeen moet een groter aandeel betaalbare woningen in de gemeente gerealiseerd worden. Dit zodat meer jongeren, starters en arbeidsmigranten een woonplek in de eigen gemeente kunnen vinden.

Mobiliteit

De glastuinbouwgebieden worden beter bereikbaar met de fiets, zodat de medewerkers veilig naar het werk kunnen komen op de fiets. Ook een gezonde afstand tussen de woonplek en de werkplek helpt om de inwoners te voorzien van een goede leefbaarheid in de gemeente.

De aansluiting van meerdere vormen van Openbaar Vervoer en de fiets wordt verbeterd, met name rondom het Horti Science Park zodat het een groter bereik aan toekomstige studenten kan voorzien.

Ook wordt de ontsluiting voor vrachtverkeer, komend van de glastuinbouw, op een veilige manier verbeterd met oog voor fietsers.

Economie

We moeten de reststromen vanuit de glastuinbouwsector weten te beperken. Dit door circulaire initiatieven te blijven monitoren en ondersteunen die bijdragen aan het verminderen van de ecologische voetafdruk van de glastuinbouwsector. Ook zetten we in op de algemene vermindering van het gebruik van uitputbare grondstoffen en zetten we in op een circulaire glastuinbouwsector.

Ook verkennen we samenwerkingen met ketenpartners die raakvlak hebben met de glastuinbouwsector, zo brengen we verschillende bedrijvigheid samen ten goede van de glastuinbouwsector.

Energietransitie

De kas als energiebron wordt steeds belangrijker en dit moet gefaciliteerd blijven worden. Door hier steeds meer de connectie te zoeken met de gebouwde omgeving verbeteren we ook het imago van de sector.

Seizoensgebonden en koude teelten bieden een mogelijkheid voor glastuinbouwgebieden, die als ‘niet toekomstbestendig’ zijn bestempeld door de provincie, als overgangsoptie naar toekomstbestendig.