Monumenten Bleiswijk
Op deze pagina vindt u een overzicht van alle monumenten in Bleiswijk met een korte beschrijving.
Ouder dan menig pand in de Dorpsstraat, zijn de monumentale leilinden bij Dorpsstraat 5.
De bomen zijn bijna 200 jaar oud en stonden voor de buitenplaats ‘Snippenrust’. Naast deze statige woning, waren hier ambachtslieden gevestigd en stonden er dorpsboerderijen. Het dorp werd omsloten door de vaart, die gebruikt is voor de aan- en afvoer van producten.
De Dorpsstraat vormt samen met de Hoekeindseweg, Kerkstraat en de Hoefweg het oude lint van Bleiswijk.
Het Bleiswijk Centrum vindt u op het overzichtskaartje onder nummer BL1.
Aan de Kerkstraat staat, en hoe kan dat ook anders, de dorpskerk. Aan het begin van de straat stond de kosterswoning, aan het eind de pastorie en naast de kerk stond al sinds de zeventiende eeuw een dorpsschool.
In 1823 werd de huidige dorpsschool gebouwd. Lang heeft het daarna niet meer als school gefunctioneerd, want vanaf 1880 verhuisde de school naar de Dorpsstraat (t.h.v. van nr. 85). De voormalige school werd toen een timmermanswerkplaats en later was er een brandstoffenhandel in gevestigd.
Het pand doet niet gelijk aan een school denken, eerder aan een statige woning, met zijn lijstgevel en entree met pilasters en kroonlijst. En dat beeld klopt, want het voorste gedeelte van het pand was het woonhuis van de bovenmeester (hoofd lagere school) en daarachter waren de klaslokalen.
Kerkstraat 6 vindt u op het overzichtskaartje onder nummer BL2.
Aan de Dorpsstraat zal je deze school niet direct vinden. Hij ligt namelijk verscholen achter de panden. Tussen nummer 42 en 46 is een poort met een toegangshek naar de school.
Nummer 46 is de voormalige woning van het schoolhoofd. Een uithangbord aan de gevel geeft de plek van de poort aan. Wanneer je de poort doorgaat kom je uit bij de entree van de Christelijke Basisschool “De Poort”, vroeger “School met den Bijbel”. De school is in 1929 gebouwd en in 1974 verder uitgebreid. Bijzonder aan het pand is met name het oorspronkelijke interieur uit de jaren 1920. De vloer met lichtgele tegels, donkere plint en de betegelde lambrisering zijn kenmerkend voor de periode. De rode paneeldeuren steken hier mooi tegen af.
Dorpsschool, Dorpsstraat 44 vindt u op het overzichtskaartje onder nummer BL3.
Deze tuinderschoorsteen is 18 meter hoog en gebouwd in 1952 van speciaal gebakken rode radiaalstenen. Het materiaal was afkomstig van een gesloopte schoorsteen uit 1947.
Na 1972 worden dit soort gemetselde schoorstenen niet meer gebruikt, omdat de tuinders over gingen naar gaskachels. Dat was een enorme verbetering voor de tuinders en de gezinnen. Dit betekende dat zij niet meer ’s nachts hoefden op te staan om de branders te controleren. Belangrijker nog, het roet op de was en daken was ook verdwenen.
De met olie verwarmde kas betekende vanaf de jaren twintig een doorbraak naar een hogere productie. Europa was in die tijd het afzetgebied voor kwalitatief goede Nederlandse tomaten. Het steeds uitbreidende kassenlandschap werd ooit gedomineerd door dit soort schoorstenen, maar tegenwoordig zijn er nog slechts enkelen over.
Tuinderschoorsteen vindt u op het overzichtskaartje onder nummer BL4.
De Rooms Katholieke kerk van Bleiswijk is ontworpen door W. Thijssen en in 1852 gebouwd en vergroot in 1877. Het kerkgebouw bestaat uit een een beukige kerkzaal en wordt daarom zaalkerk genoemd. De bouwstijl wordt waterstaatstijl genoemd.
De kerk heeft een sober interieur met glas-in-lood ramen met verschillende voorstellingen.
In 1978 is het priesterkoor gewijzigd door R.K. van der Laan, in 1988 volgde opnieuw restauratie.
De toren heeft een ingesnoerde naaldspits. Het huidige orgel werd in 1871 door Lodewijk Sjoerd Ypma gemaakt, in 2000 uitgebreid met een vrij pedaal.
Hoefweg 57 vindt u op het overzichtskaartje onder nummer BL5.
Waar zou een dorp zijn zonder dokter? Dus ook Bleiswijk had een dokterswoning. Het pand is eind 19de eeuw gebouwd en heeft invloeden uit de neorenaissance.
De dokterswoning wordt ook wel ‘De Drie Berken’ genoemd, zoals is af te lezen op het naastgelegen hekwerk. In het pand hebben meerdere dokters gewerkt en gewoond. Aan het pand is door dokter Hoogenboom een tuinkamer gebouwd. Volgens bronnen zou hij (voor 1927) deze kamer hebben laten bouwen om de inkijk te beperken, maar andere bronnen vermelden dat de tuinkamer werd gebouwd voor de vrouw van de dokter. Het zou een tochtvrije kamer moeten zijn vanwege haar zwakke gezondheid.
Dokterswoning, Dorpsstraat 38 vindt u op het overzichtskaartje onder nummer BL6.
Op nummer 73 staat een oude boerderij waarvan de kern zeventiende-eeuws is.
Vanaf 1777 werd het een timmermanswerkplaats en sinds 1906 is de firma Van den Berg hier gevestigd. Vroeger lieten boeren hun graan vermalen tot meel. Dat gebeurde bij de korenmolen ‘De Haas’ (Hoefweg) en vanaf 1910 bij maalderij ‘De Volharding’, links van nummer 90.
De drie woningen op nummer 90, 92 (vervangen) en 94 zijn bewoond door leden van de familie Ammerlaan en zijn oorspronkelijk rond 1925 gebouwd. De boezemvaart liep niet alleen om het dorp heen, maar liep komend vanuit het noorden ook parallel aan de Dorpsstraat, langs de drie woningen en tot voor de maalderij. Daarom werd ook wel gesproken over het ‘Ammerlaneneiland’. Dorpsstraat 73 en 90 vindt u op het overzichtskaartje onder nummer BL7.
Dit hek is een gemeentelijk monument en stamt uit 1850-1875. ‘Momento Mori’ oftewel: ‘Bedenk dat u sterfelijk bent’. De letters zijn duidelijk leesbaar op het toegangshek naar de Algemene Begraafplaats.
Hoewel de huidige begraafplaats ongeveer 25 meter achter het hek ligt, lag deze vroeger veel dichter bij het hek. Op het smeedijzeren hek zijn verschillende verwijzingen naar de dood te zien. Zo verwijst de gevleugelde zandloper naar het vervliegen van de tijd en de vlinder symboliseert de opgestane menselijke ziel.
Toegangshek Begraafplaats vindt u op het overzichtskaartje onder nummer BL8.
Op de kruising van de Hoekeindseweg en de later aangelegde Lijsterlaan staat deze begin negentiende-eeuwse boerderij met de naam: ‘Hoop Vleit de Landman’. De negenruits schuiframen zijn voorzien van luiken met zandloperpatroon. Naast de boerderij staat een zomerhuis.
Hoekeindseweg 16 vindt u op het overzichtskaartje onder nummer BL9.
Turfsteken was een belangrijke bron van inkomsten voor de Bleiswijkers rond 1450. Daarom werd in die periode de Heulsloot, later de Lange Vaart geheten, gegraven.
Het Bleiswijkse Verlaat was de belangrijke verbinding met het achterland, via de Heulsloot naar Rotterdam. De Rotte was, zeker toen nog op turf werd gestookt, de economische verbinding naar Rotterdam. De maatvoering van het Verlaat was gebaseerd op de maat van de volgeladen boten. De lading van zo’n bootje paste weer precies in een vrachtwagen.
Met de verbetering van het wegvervoer verdween de noodzaak van waterwegen en daarmee ook de verbindingsfunctie van het Bleiswijkse Verlaat. Vanaf 1956 werd geen doorvaart meer toegestaan. Alleen de palingvisser van Vliet kreeg nog een uitzondering.
De sluis, daterend van omstreeks 1774, is in 1972 grotendeels vernieuwd en in 2015 helemaal gerestaureerd. De restauratie is zorgvuldig gedocumenteerd in foto’s en films.
Het Verlaat vindt u op het overzichtskaartje onder nummer BL10.
Plattegrond 1
BL1: Bleiswijk Centrum
BL2: Kerkstraat 6
BL3: Dorpsschool, Dorpsstraat
BL4: zie plattegrond 2
BL5: Hoefweg 57
BL6: Dokterswoning, Dorpsstraat 38
BL7: Dorpsstraat 73 en 90
BL8: toegangshek Begraafplaats
BL9: Hoekeindseweg 16
BL10: zie plattegrond 2
Plattegrond 2
BL4: Tuinderschoorsteen
BL5: Hoefweg 57
BL10: Het Verlaat
