Verslag informatiebijeenkomst locatie langdurige opvang ontheemde Oekraïners (LOO2) – 28 juni 2023

Dit is een bijzondere situatie. Eind maart 2022 heeft het kabinet besloten het staatsnoodrecht in werking te doen treden. De relevante artikelen geven burgemeesters de opdracht om te zorgen voor huisvesting, medische voorzieningen, scholen etc. voor Oekraïense vluchtelingen. Ik heb dus, net als alle andere burgemeesters van Nederland, de opdracht van het Rijk gekregen om huisvesting voor ontheemde Oekraïners te organiseren.

We zijn begonnen op regionaal niveau, door te kijken wie wat kan doen, en hoe we samen dit probleem het beste kunnen aanpakken. Als Lansingerland kunnen we weinig doen aan opvang op korte termijn, omdat we hiervoor geen geschikte locaties hebben (zoals een bungalowpark of leegstaand hotel). Maar we kunnen wel iets op de lange termijn doen. Vanuit die gedachte zijn we samen met de woningbouwvereniging gaan kijken: hoe kan je dat slim doen? Er zijn namelijk heel veel mensen in onze gemeente die ook een woning nodig hebben. Zo zijn we op het idee gekomen om de langdurige opvang te combineren met de woningnood opgave die we zelf hebben. En zo mensen die met spoed een woning nodig hebben te huisvesten op dezelfde locatie, waar woningen echt voor die periode van tien tot vijftien jaar kunnen blijven staan.

Het zijn mensen uit Oekraïne die nu in een tijdelijke locatie verblijven in de regio (o.a. Schiedam en Rotterdam). En ook voor spoedzoekers: mensen die met spoed een tijdelijke woning nodig hebben en deze nu niet via het reguliere circuit kunnen krijgen. Dit geldt dus ook onze eigen inwoners uit Lansingerland.

Het gaat om woonunits die zijn ontwikkeld voor de lange termijn. Ze blijven in het bezit van de corporatie. We kunnen een tijdelijke vergunning krijgen voor 15 jaar. Maar daarna gaat alles weer weg, dat is de afspraak. Het terrein wordt dus na vijftien jaar weer ‘schoon’ opgeleverd, dat is onderdeel van de business case (afspraken) die we voorleggen aan het Rijk. Vervolgens wordt er voor de units een andere locatie gezocht. Dat hoeft niet per se in Lansingerland te zijn; kan bijvoorbeeld ook in Rotterdam of in Vlaardingen zijn. Dit maakt het ook duurzaam en rendabel.

Voor de Oekraïense ontheemden wordt alles door het Rijk betaald. Voor de mensen die met spoed een woning zoeken (‘spoedzoekers’) betalen we zelf ook mee, omdat het huisvesting van onze eigen inwoners betreft. We dragen bij aan het gedeelte dat voor de corporatie niet met de huur terug te halen is.

De locatie staat vast: het zoekgebied van 60 ha nabij de Noordeindseweg. De reden dat deze locatie is gekozen, in plaats van een andere locatie, is dat alle andere locaties een bestaande woningbouw agenda hebben. En we willen deze opvang niet ten koste laten gaan van bestaande woonplannen, want die hebben we veel te hard nodig. Voor deze locatie is er geen woningbouwagenda. De grond is bestemd als bouwgrond voor kassen, en dat blijft zo.

Wat ook vaststaat is het aantal mensen dat er komt wonen: zo’n 150 Oekraïense ontheemden en zo’n 80 spoedzoekers. Dat zijn individuen, maar ook gezinnen. Dus de locatie en het aantal mensen hebben we met de gemeenteraad afgesproken. En de tijdelijkheid staat vast: maximaal 15 jaar.

Binnen het zoekgebied van 60 ha hebben we ongeveer 2 ha nodig voor de woningen. Wáár in het zoekgebied de locatie precies komt, hoe die wordt opgezet, wordt ontsloten voor verkeer, en op welke manier we dit alles het beste kunnen realiseren, is open voor discussie en onderzoek.

Er zijn geen afspraken gemaakt met de grondeigenaar BPD over het gebruik en de bestemming van de grond in de toekomst. Als we ooit iets anders willen dan glastuinbouw dan moet gemeenteraad het bestemmingsplan wijzigen: dat kan alleen de gemeenteraad doen. We mogen de grond ‘om niet’ gebruiken. Het tijdelijke gebruik voor de opvang wordt middels een ontheffing mogelijk gemaakt. En na afloop, als de woningen weg gaan, blijft het bestemmingsplan ongewijzigd. Dus er zijn géén afspraken met de grondeigenaar.

Net als bij LOO1 loopt de procedure via de provincie, omdat de locatie naar keuze niet voor woningbouw bestemd is, maar voor glastuinbouw. We moeten daarom kunnen laten zien dat de aanvraag past binnen provinciaal beleid. Daarbij is het logisch dat het verzoek van ambtenaren is om de keuze voor de locatie zoveel mogelijk te laten passen binnen het beleid. Omdat er op alle andere mogelijke locaties binnen vijf jaar gebouwd gaat worden, zijn deze, zoals eerder aangegeven, niet geschikt, omdat hierdoor de business case naar het Rijk voor financiering niet rond zou komen. De provincie moet de opgave van het Rijk voor opvang en huisvesting faciliteren, dus de verwachting is dat diezelfde provincie de aanvraag ondersteunt.

Vlaardingen heeft inderdaad heel snel opvang kunnen realiseren voor een groot aantal ontheemde mensen. Het voornaamste verschil is echter dat onze gemeenteraad gekozen heeft voor een ander soort opvang: kleinschalige locaties, dichter bij de mensen. Bovendien is gebleken Vlaardingen geen sluitende businesscase had voor langdurige opvang. Want daarvoor is drie jaar te kort: daarna is er voor die mensen nog steeds woonruimte nodig. Het Rijk heeft flink financieel bijgedragen in Vlaardingen. Dit was een erg dure oplossing en daarom staat het Rijk deze vorm van drie jaar niet meer toe.

Als wij niet LOO2 bouwen, dan zal de woonruimte voor langdurige opvang in de reguliere woningbouw moeten worden gezocht. Dat is geen optie, want de woningnood is al zo hoog.

Ter illustratie: voor de 80 plekken voor spoedzoekers in LOO1 ontving 3B Wonen zo’n 3000 aanmeldingen van mensen die het graag wilden huren.

Het zoekgebied is zo’n 60 ha, maar we hebben maar 2 ha nodig. Dus er blijft voldoende ruimte over. Deze bijeenkomst en ook het vervolgtraject is om te kijken hoe dit kan werken, rekening houdend met ieders mogelijkheden. Er is geen reden waarom de boer zijn koeien daar niet zouden kunnen blijven lopen.

De opdracht van het Rijk staat vast dus de opvanglocatie gaat er komen. In de uitwerking van de plannen proberen we zoveel mogelijk rekening mee te houden met de inbreng van alle belanghebbenden. Er zijn altijd verschillende meningen, dat is een gegeven. Vandaag willen wij van u horen: wat mij betreft zou dat een goed idee zijn. Of: denk nou eens daaraan. Of: let hierop.

De input die u vanavond geeft, samen met input van andere belanghebbenden en nutspartijen, het waterschap en de provincie, alsmede de uitkomsten van een haalbaarheidsonderzoek dat we de komende maanden gaan doen, wordt zorgvuldig geanalyseerd en gewogen. Vervolgens komen we in het najaar bij u terug. We toetsen dan of we het goed hebben begrepen en bespreken met u hoe we uw input een plek hebben gegeven in de uitwerking. Of waarom niet. Op basis van dit alles gaat het gemeentebestuur vervolgens een keuze maken.

Hoe hard we dat uiteraard allemaal hopen, is het helaas niet aannemelijk dat dat op korte termijn zo is. En dan is er ook nog de wederopbouw. Wij hebben als gemeente en gemeenschap de verantwoordelijkheid om vluchtelingen op te vangen. Bovendien hebben we een opdracht van het kabinet om deze mensen te huisvesten.

Nogmaals, we hebben goed gekeken naar alle opties en er is niet veel keuze: dit is de enige plek die geschikt is. Ik ken als historicus de waarde van het gebied, daar mag u op vertrouwen. En ik denk dat van 60 hectare een stuk van 2 hectare grond inzetten voor mensen die in nood zijn, waaronder onze eigen inwoners, van groot belang is. En dat we dit zo goed mogelijk voor iedereen willen doen, voor zover dat kan. Ik hoop daarom dat u met mij mee wil denken. Ik vraag uw vertrouwen. Vertrouw erop dat ik heel goed naar mijn inwoners luister.

Ja, ik ben het met u eens. Het gebied is lastig verkeerstechnisch te ontsluiten, dat is een uitdaging en een breder probleem in de gemeente. Daarom heb ik u en uw ideeën nodig. En als het niet veilig is dan kan het niet. Maar ik nodig u van harte uit: kijk mee wat er kan, en wat de opties zijn. En geef ook uw zorgen vandaag duidelijk aan. Daar is deze avond echt voor bedoeld.

Vorig jaar was mijn eerste voorstel om grootschalige opvang op Bleizo te realiseren. De gemeenteraad was hier niet voor en heeft bepaald dat de opvang decentraal en kleinschalig moet gebeuren. De eerste locatie was op de Hoeksekade bedacht, en is in overleg met de omgeving op de Sporthoeklaan gerealiseerd.

We gaan alle varianten zorgvuldig onderzoeken en wegen. Op basis van uw input, verder onderzoek en haalbaarheid. Het college besluit uiteindelijk. Besluiten worden niet genomen op basis van emotie of de meeste stemmen gelden, maar op basis van een zorgvuldige weging van alle ideeën, mogelijkheden en belangen.